Zioła – wprowadzenie

Zioła – Historia

Lecznicze oraz smakowe własności roślin były już znane w starożytności, wiadomo że już kilka tysięcy lat w Egipcie i Grecji znano wiele roślin leczniczych. Jedne z najstarszych informacji o leczniczych właściwościach ziół zapisali chyba Egipcjanie na starożytnych papirusach, ścianach grobowców oraz świątyń.

5000 lat temu Sumerowie posiadali już wiedzę o zastosowaniu czosnku, mięty, rumianku, babki i piołunu. W 1550 rok p.n.e. Ebersa z Teb spisał kilkaset nazw roślin leczniczych m.in. aloes, miętę, anyż.

Przykłady te jednak nie wskazują na to, kiedy powstało ziołolecznictwo, w jakim okresie rozwoju społeczności ludzkiej zapoczątkowano stosowanie roślin do leczenia chorób. Nie ma jednak żadnych wątpliwości, że rośliny uprawiano zarówno w celach leczniczych jak i smakowych, na długo przed powstaniem pisma.   Kliknij i odsłuchaj tekst! Zioła – Historia Lecznicze oraz smakowe własności roślin były już znane w starożytności, wiadomo że już kilka tysięcy lat w Egipcie i Grecji znano wiele roślin leczniczych. Jedne z najstarszych informacji o leczniczych właściwościach ziół zapisali chyba Egipcjanie na starożytnych papirusach, ścianach grobowców oraz świątyń. 5000 lat temu Sumerowie posiadali już wiedzę o zastosowaniu czosnku, mięty, rumianku, babki i piołunu. W 1550 rok p.n.e. Ebersa z Teb spisał kilkaset nazw roślin leczniczych m.in. aloes, miętę, anyż. Przykłady te jednak nie wskazują na to, kiedy powstało ziołolecznictwo, w jakim okresie rozwoju społeczności ludzkiej zapoczątkowano stosowanie roślin do leczenia chorób. Nie ma jednak żadnych wątpliwości, że rośliny uprawiano zarówno w celach leczniczych jak i smakowych, na długo przed powstaniem pisma.

Zioła – Wiedza a praktyki magiczne

Zachowały się w pamięci pokoleń magiczne praktyki, jakie towarzyszyły kiedyś zbiorowi i stosowaniu ziół. Zachowała się też wiara w skuteczność tego typu terapii. Jest rzeczą zadziwiającą, jak często współczesna nauka potrafi potwierdzić te sprawdzone przez wieki procedury, zarówno zbioru jak i leczenia. Okazało się, że zbiór pewnych roślin o określonych porach doby decyduje o zawartości w nich surowców leczniczych, że stosowanie ich przez ludzi także w odpowiednich porach, może wywierać silniejsze działanie. Poznano bowiem rytmy biologiczne, według których pracuje ludzki organizm.   Kliknij i odsłuchaj tekst! Zioła – Wiedza a praktyki magiczne Zachowały się w pamięci pokoleń magiczne praktyki, jakie towarzyszyły kiedyś zbiorowi i stosowaniu ziół. Zachowała się też wiara w skuteczność tego typu terapii. Jest rzeczą zadziwiającą, jak często współczesna nauka potrafi potwierdzić te sprawdzone przez wieki procedury, zarówno zbioru jak i leczenia. Okazało się, że zbiór pewnych roślin o określonych porach doby decyduje o zawartości w nich surowców leczniczych, że stosowanie ich przez ludzi także w odpowiednich porach, może wywierać silniejsze działanie. Poznano bowiem rytmy biologiczne, według których pracuje ludzki organizm.

Zioła – wiek XIX

Jeszcze w pierwszej połowie XIX wieku aptekarze używali suszonych ziół do sporządzania różnych herbat ziołowych. Oprócz tego przygotowywali z nich nalewki, wyciągi, soki, które przerabiali następnie na krople, syropy,odwary, maści i środki do nacierania ciała. W drugiej połowie XIX wieku nastąpił gwałtowny rozwój chemii i ówcześni chemicy zainteresowali się szczególnie roślinami leczniczymi (ziołami), z których wyodrębniali grupy substancji czynnych, często zastępujących zioła. Wkrótce pojawiły się na rynku pierwsze leki syntetyczne, które usunęły na dalszy plan zioła i preparaty ziołowe.   Kliknij i odsłuchaj tekst! Zioła – wiek XIX Jeszcze w pierwszej połowie XIX wieku aptekarze używali suszonych ziół do sporządzania różnych herbat ziołowych. Oprócz tego przygotowywali z nich nalewki, wyciągi, soki, które przerabiali następnie na krople, syropy,odwary, maści i środki do nacierania ciała. W drugiej połowie XIX wieku nastąpił gwałtowny rozwój chemii i ówcześni chemicy zainteresowali się szczególnie roślinami leczniczymi (ziołami), z których wyodrębniali grupy substancji czynnych, często zastępujących zioła. Wkrótce pojawiły się na rynku pierwsze leki syntetyczne, które usunęły na dalszy plan zioła i preparaty ziołowe.

Zioła a leki syntetyczne

Wiele leków roślinnych nie może być zastąpionych przez leki syntetyczne. Należą do nich glikozydy nasercowe pozyskiwane z naparstnicy wełnistej, naparstnicy purpurowej, miłka wiosennego czy konwalii majowej. Zaliczają się do nich również alkaloidy pozyskiwane z przetrwalników buławinki czerwonej, które samoistnie lub w połączeniu z innymi substancjami czynnymi znajdują szerokie zastosowanie w położnictwie, leczeniu chorób wewnętrznych,chorób układu nerwowego.

Z niektórych ziół lub ich wysuszonych części nadal sporządza się wyciągi wodne lub alkoholowe, nalewki i mieszanki ziołowe. Czasem ze świeżych roślin wytłacza się sok, który zagęszcza się. Na przykład z korzenia kozłka lekarskiego sporządza się nalewkę lub wyciąg stosowany jako środek uspokajający.   Kliknij i odsłuchaj tekst! Zioła a leki syntetyczne Wiele leków roślinnych nie może być zastąpionych przez leki syntetyczne. Należą do nich glikozydy nasercowe pozyskiwane z naparstnicy wełnistej, naparstnicy purpurowej, miłka wiosennego czy konwalii majowej. Zaliczają się do nich również alkaloidy pozyskiwane z przetrwalników buławinki czerwonej, które samoistnie lub w połączeniu z innymi substancjami czynnymi znajdują szerokie zastosowanie w położnictwie, leczeniu chorób wewnętrznych,chorób układu nerwowego. Z niektórych ziół lub ich wysuszonych części nadal sporządza się wyciągi wodne lub alkoholowe, nalewki i mieszanki ziołowe. Czasem ze świeżych roślin wytłacza się sok, który zagęszcza się. Na przykład z korzenia kozłka lekarskiego sporządza się nalewkę lub wyciąg stosowany jako środek uspokajający.

Ziołolecznictwo w XXI wieku

W naszych czasach ziołolecznictwo zaczęło przybierać wręcz formę mody. Pojawiły się teorie o całkowitej nieszkodliwości ziół, o uniwersalnym ich działaniu. Nauka współczesna dysponuje jednak dowodami, że wiele roślin zawiera w swoim składzie dość silne trucizny. Źle stosowane zioła mogą zaszkodzić a tylko prawidłowo użyte mogą przynieść wiele korzyści. Jednocześnie okazało się, że zanikła prawie ludowa wiedza o ziołach, o sposobach ich zbioru i przyrządzania.
Fitoterapia, czyli leczenie przy pomocy roślin, jest równoznaczna z polskim terminem ziołolecznictwo, jest praktycznym wykorzystaniem wiedzy o roślinach leczniczych, jest sposobem leczenia środkami ziołowymi, które mogą zastąpić wiele syntetycznych leków chemicznych.
Poznano skład i zbadano, w jaki sposób na organizmy ludzi i zwierząt działają substancje zawarte w roślinach. Do tej pory dokładnie zbadano zaledwie około 5% roślin występujących na Ziemi, nad wieloma roślinami nadal trwają prace badawcze, jednak już dotychczasowe praktyczne wyniki tych badań są bardzo interesujące i użyteczne.   Kliknij i odsłuchaj tekst! Ziołolecznictwo w XXI wieku W naszych czasach ziołolecznictwo zaczęło przybierać wręcz formę mody. Pojawiły się teorie o całkowitej nieszkodliwości ziół, o uniwersalnym ich działaniu. Nauka współczesna dysponuje jednak dowodami, że wiele roślin zawiera w swoim składzie dość silne trucizny. Źle stosowane zioła mogą zaszkodzić a tylko prawidłowo użyte mogą przynieść wiele korzyści. Jednocześnie okazało się, że zanikła prawie ludowa wiedza o ziołach, o sposobach ich zbioru i przyrządzania. Fitoterapia, czyli leczenie przy pomocy roślin, jest równoznaczna z polskim terminem ziołolecznictwo, jest praktycznym wykorzystaniem wiedzy o roślinach leczniczych, jest sposobem leczenia środkami ziołowymi, które mogą zastąpić wiele syntetycznych leków chemicznych. Poznano skład i zbadano, w jaki sposób na organizmy ludzi i zwierząt działają substancje zawarte w roślinach. Do tej pory dokładnie zbadano zaledwie około 5% roślin występujących na Ziemi, nad wieloma roślinami nadal trwają prace badawcze, jednak już dotychczasowe praktyczne wyniki tych badań są bardzo interesujące i użyteczne.

Przygotowywanie ziół.

Maceraty – Przygotowuje się je w tym samym dniu, przez zalanie zimną wodą rozdrobnionych ziół. Tylko w przypadku roślin trudno pęczniejących można wyciąg lekko podgrzać.

Napary – Sporządza się go na kilka minut przed spożyciem, zalewając suche zioła wrzątkiem.

Nalewki – Na kilka dni przed spożyciem, zalewa się zioła rozcieńczonym spirytusem. Nalewkę ziołową dawkuje się po kilka kropel na kieliszek wody.

Odwar – Spożywa się go w dniu przyrządzenia, gotując rozdrobnione zioła przez kilka minut.

Olejki – Przemysłowa metoda sporządzania leków poprzez destylację pary wodnej.

Soki – Wyciskane mechanicznie, np. sokowirówką. Mogą być też mieszane z cukrem, miodem itp.

Syropy – Wyciąg ze świeżych ziół gotowanych w cukrze do zgęstnienia.   Kliknij i odsłuchaj tekst! Przygotowywanie ziół. Maceraty – Przygotowuje się je w tym samym dniu, przez zalanie zimną wodą rozdrobnionych ziół. Tylko w przypadku roślin trudno pęczniejących można wyciąg lekko podgrzać. Napary – Sporządza się go na kilka minut przed spożyciem, zalewając suche zioła wrzątkiem. Nalewki – Na kilka dni przed spożyciem, zalewa się zioła rozcieńczonym spirytusem. Nalewkę ziołową dawkuje się po kilka kropel na kieliszek wody. Odwar – Spożywa się go w dniu przyrządzenia, gotując rozdrobnione zioła przez kilka minut. Olejki – Przemysłowa metoda sporządzania leków poprzez destylację pary wodnej. Soki – Wyciskane mechanicznie, np. sokowirówką. Mogą być też mieszane z cukrem, miodem itp. Syropy – Wyciąg ze świeżych ziół gotowanych w cukrze do zgęstnienia.